Woningcorporaties hebben afgesproken de komende jaren veel meer nieuwe woningen te bouwen: sociale huurwoningen, midden-huurwoningen en flexwoningen. Er komt voor hen echter onvoldoende betaalbare bouwgrond beschikbaar. Corporaties zijn steeds afhankelijker geworden van de welwillendheid van gemeenten en van marktpartijen om aan bouwlocaties te komen, zo blijkt uit de enquête. Daardoor komt hun nieuwbouwopgave in het gedrang en dreigen de lange wachttijden voor sociale huurwoningen te blijven bestaan.
Te veel beperkingen op grondbezit woningcorporaties
Maar liefst twee-derde van de corporaties die de enquête invulden, heeft te weinig grond voor hun nieuwbouwplannen. Corporaties mogen sinds 2015 voor sociale huurwoningen alleen grond aankopen met een woonbestemming en als er binnen 5 jaar op gebouwd wordt. Hun grondbezit nam sindsdien sterk af. Een kwart van de corporaties verwierf de afgelopen 5 jaar helemaal geen grond. Volgens Aedes beperken de eisen rondom grondaankopen de corporaties zodanig dat ze daardoor meestal achter het net vissen. Dit belemmert de afgesproken woningbouwproductie van corporaties onnodig.
Gemeenten kunnen scherper sturen op sociale woningbouw
Corporaties zijn voor hun bouwgrond grotendeels afhankelijk van gemeenten. Meer dan de helft geeft aan alleen of voornamelijk bouwgrond van de gemeente te verwerven. Ook gemeenten hebben echter steeds minder bouwgrond. Meer dan ooit is het belangrijk dat gemeenten alle hen beschikbare instrumenten inzetten om (echte) sociale huurwoningen te laten realiseren door corporaties. Dat kan via actief grondbeleid maar ook via bestemmingsplannen en exploitatieovereenkomsten.
Afspraken over grondprijs voor sociale woningbouw
Corporaties worden geconfronteerd met grote verschillen in grondprijzen bij gemeenten en commerciële partijen. De prijs van grond steeg gemiddeld 21% over de afgelopen 5 jaar, waarbij het beeld sterk verschilt per corporatie. De hoge grondprijzen zetten de (financiële) haalbaarheid van sociale huurwoningen steeds verder onder druk.
Het hanteren van sociale grondprijzen is de laatste jaren minder gebruikelijk dan voorheen. De manier waarop grondprijzen tot stand komen is niet transparant en lijkt vaak aan willekeur onderhevig. Aedes vindt dat er transparante rekenmethodes moeten komen voor realistische grondprijzen voor sociale woningbouw. Het realiseren van betaalbare huurwoningen, juist voor huishoudens met lagere inkomens, is wat Aedes betreft een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Het vraagt samenwerking en bijdragen van alle betrokken partijen: corporaties, gemeenten, projectontwikkelaars en grondeigenaren.
