Opgaven: bouw en verduurzaming
De grootste opgaven van corporaties zijn zorgen voor voldoende sociale huurwoningen, en de verduurzaming en aardgasvrij maken van hun huizen. Het onderzoek Opgaven en middelen Corporatiesector, dat de drie ministeries BZK, Financiën en EZK samen met Aedes lieten uitvoeren in 2020, liegt er niet om:
- tot 2035 wordt van corporaties verwacht dat ze ieder jaar zo’n 25.000 nieuwe woningen bouwen
- daarnaast moet in dezelfde periode het aantal huizen dat per jaar wordt verduurzaamd geleidelijk oplopen van 25.000 naar circa 60.000
- voor alle investeringen samen is tot en met 2035 circa 116 miljard euro nodig.
Bovendien is het woningtekort in heel Nederland opgelopen tot meer dan 300.000 woningen. Door de grote schaarste stijgen prijzen. Wonen dreigt voor veel mensen onbetaalbaar te worden. De sleutel ligt in meer aanbod, vooral in het middensegment. Het is nodig dat alle overheden, maatschappelijke organisaties en marktpartijen zich gezamenlijk inzetten. Daarom heeft Aedes samen met 33 partners een voorstel gedaan aan het nieuw te vormen kabinet: de Actieagenda Wonen.
Middelen: belastingen en heffingen
De lasten van corporaties (rente, belastingen, onderhoud en beheer) stijgen harder dan hun inkomsten, de huuropbrengsten. Bovendien moeten corporaties steeds meer investeren, waardoor de lasten extra toenemen, terwijl deze investeringen financieel niet of nauwelijks rendabel zijn. Binnen het onderzoek Opgaven en Middelen is een aantal beleidsopties doorgerekend. Geen daarvan heeft voldoende effect om de volledige maatschappelijke opgaven haalbaar te maken. Het meeste effect hebben het aanpassen van de verhuurderheffing en hogere huurverhoging (zie voor onderbouwing de Kamerbrief en het Rapport Opgaven en Middelen Corporatiesector). In de Actieagenda Wonen pleiten Aedes en de andere ondertekenaars er daarom voor om de verhuurderheffing af te schaffen. Daar staat tegenover dat er afdwingbare afspraken gemaakt kunnen worden over de opgaven voor corporaties. Ook zijn er nog andere voorstellen gedaan, zoals de omzetting van het Volkshuisvestingsfonds in een structurele regeling van € 300 miljoen per jaar, en het verbreden van de Woningbouwimpuls.
Prestatieafspraken en samenwerking
Samenwerken is nodig om volkshuisvestingsdoelen te bereiken. Tussen corporaties, zodat ze ervaringen kunnen uitwisselen en van elkaar leren. Daarvan zijn al talloze mooie voorbeelden. Ook is samenwerking tussen woningcorporaties, gemeenten, huurders en zorgpartijen cruciaal om mensen zo prettig mogelijk te laten wonen. Daarvoor maken die drie partijen zogenoemde prestatieafspraken: vrijwillige, maar niet vrijblijvende overeenkomsten. Aedes heeft daarvoor onder meer de handreiking prestatieafspraken opgesteld, die de betrokken organisaties helpt om goede afspraken te maken en ze te onderhouden.
Actieagenda Wonen
Het mag duidelijk zijn: er zijn grote opgaven in het wonen en bouwen. Met de Actieagenda Wonen vragen Aedes en 33 partners om een stevige, gezamenlijke aanpak. Deze Actieagenda Wonen is de inzet voor een nieuw regeerakkoord. Het is erop gericht voldoende zekerheden te generen voor de komende 10 jaar, zodat er bouwstromen op gang komen, gezond gemixte en duurzame wijken ontstaan, consument- en vraaggericht gebouwd kan worden en de bestaande voorraad aangepast en verduurzaamd kan worden. Dat levert de economie veel op: veel mensen krijgen meer zekerheden op een betaalbaar huis, er ontstaat veel werkgelegenheid en het levert een investeringsimpuls op.