Aedes: maak vaart met Wet Versterking regie volkshuisvesting

Martin van Rijn: 'Het komt er nu op aan die plannen wettelijk te verankeren. De minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening moet echt vaart maken met het wetsvoorstel Versterking regie volkshuisvesting. In deze wet moet worden vastgelegd dat 30% van alle nieuwbouw sociale huurwoningen zijn. En dat twee derde van de huizen voor lage- en middeninkomens bereikbaar moeten zijn. Verder is het cruciaal dat de wet regelt dat procedures en beroepsprocedures worden ingekort. Ook de doorzettingsmacht van provincies en Rijk is essentieel: die maakt dat deze afspraken afdwingbaar zijn en dus ook écht gerealiseerd worden. Het is van groot belang voor woningzoekenden dat deze wet per 1 januari 2025 in kan gaan.'

Om de woningbouw op gang te brengen, trekt het kabinet geld uit voor een nieuwe ‘realisatiestimulans’ waarbij gemeenten een vast bedrag per woning krijgen op het moment dat de woningen gerealiseerd worden. Het is goed dat zo de nadruk wordt gelegd op concrete realisatie en uitvoering in plaats van plannen. Aedes heeft hier steeds voor gepleit, onder meer in de Uitvoeringsagenda Wonen. In het regeerprogramma is niet opgenomen om welk bedrag en type woningen het gaat.

Dit najaar vindt een herijking van de Nationale Prestatieafspraken (NPA) plaats waarbij goed gekeken moet worden naar de balans tussen betaalbaarheid van huren en de mogelijkheid voor corporaties om door te gaan met het verduurzamen van woningen en het bouwen van nieuwe sociale en middenhuurwoningen. Voor Aedes is de samenhang tussen investeringen en huurbeleid, zoals eerder aangekondigd in het Hoofdlijnenakkoord, onverkort van belang. Dit betekent onder meer dat de huurverhoging tot 2026 gekoppeld is aan de cao-stijging. Omdat huren 0,5% minder mogen stijgen dan lonen en uitkeringen, zijn huurders ook dan een kleiner deel van hun inkomen kwijt aan huur en daalt de zogenoemde huurquote ook de komende jaren verder. Vanaf 2026 wordt de huurverhoging inflatievolgend, zo staat in het hoofdlijnenakkoord. Voor deze periode waren in de NPA geen afspraken gemaakt. Aedes is positief over deze voornemens, maar ziet deze uitwerking niet terug in het regeerprogramma.

Positief is ook dat de minister wil blijven inzetten op aanpassen van EU-staatssteun-regels. Dan wordt het mogelijk dat corporaties door onderling borgen -via het Waarborgfonds Sociale Woningbouw- veel meer middenhuurwoningen kunnen bouwen. Eerder onderzoek wijst uit dat 67.000 middenhuurwoningen mogelijk zijn in plaats van de 26.000 die corporaties onder de huidige voorwaarden kunnen realiseren. 

Het kabinet wil meer (grootschalige en kleinere) bouwlocaties in provincies, om de productie te kunnen verhogen en daarnaast gaat het kabinet de huidige wet- en regelgeving rondom het grondbeleid verbeteren. Via een planbatenheffing, of vergelijkbaar systeem, kan waardestijging die ontstaat als de functie van grond verandert, gebruikt worden voor plannen met een tekort (voor bereikbaarheid en het realiseren van betaalbare huur- en koopwoningbouw). Ook kijkt het kabinet hoe een belasting op onbebouwde grond met een woonfunctie kan worden vormgegeven, met als doel woningbouw te bevorderen en speculatie met bouwgrond tegen te gaan. Uiterlijk voorjaar 2025 komt het kabinet met voorstellen hiervoor. Aedes heeft hier altijd voor gepleit, om zo de bouw van goedkope en betaalbare woningen en de bijbehorende infrastructuur betaalbaar te houden. 

Om de leefbaarheid te vergroten is het goed als de komende jaren nog meer aandacht komt voor gemengde wijken. Dus, bouw meer sociale huurhuizen in rijke wijken en bouw middenhuur en koophuizen in wijken met veel corporatiebezit. Via het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid (NPLV) maakt het kabinet -aanvullend op de realisatiestimulans- voor de kwetsbare gebieden die zijn opgenomen in het NPLV en gebieden die vallen onder Elke Regio Telt, geld vrij om te kunnen investeren in het aanpakken van de openbare ruimte of het op peil brengen van voorzieningen.

Aedes is positief over de toezegging dat structureel extra middelen (€ 500 miljoen) voor de huurtoeslag in de plannen zijn opgenomen. De huurtoeslag wordt daarnaast verbeterd door deze lineair af te bouwen, valt te lezen in het regeerprogramma. In brede zin wil het kabinet werken aan een bestendige en vereenvoudigde huurtoeslag, waardoor de bestaanszekerheid van huurders met de laagste inkomens beschermd blijft. De huurtoeslag blijft een effectieve manier om huurders met een smalle beurs te beschermen. 

In navolging van de Woontop die Aedes met 11 andere partijen begin dit jaar organiseerde, belegt de minister later dit jaar ook een Woontop. Goed dat het kabinet aangeeft dat volkshuisvesting een verantwoordelijkheid is van ons allemaal. Aedes draagt graag bij aan het maken van vergaande afdwingbare afspraken om woningbouw structureel te verhogen. Immers, grote opgaven zoals wonen, bestaanszekerheid en de energietransitie kunnen alleen in gezamenlijkheid worden opgepakt.