Circulair omgaan met je vastgoed, hoe doe je dat?

Bij nieuwbouw kunnen we woningen van de punt van het dak tot de fundering meteen zo circulair mogelijk maken. Maar veel woningen in Nederland staan er al en zijn gebouwd zonder circulaire principes. Ook die woningen kunnen we stap voor stap meer circulair maken. De woning bestaat uit onderdelen zoals een dak, gevel, keuken of raamkozijn. Die onderdelen vervangen we om de zoveel jaar. Met een slimme aanpak van die onderhouds- en renovatiecyclus kunnen we veel materiaal besparen.

Cyclisch denken is hiervoor de basis. Want om de zoveel jaar zijn er momenten waarop je een ingreep doet om de kwaliteit op peil te houden of te verbeteren. Bedenk goed wat je doet en wanneer je dat doet. Vervang niet te vroeg óf te laat, maar precies op het juiste moment (dat bespaart materialen en belast het milieu dus minder). En als je iets vervangt, plaats dan een circulair alternatief terug. Kies bijvoorbeeld voor biobased materialen wanneer je de isolatiewaarden gaat verbeteren.

Gedurende de levensduur van een woning wordt ongeveer 30% van de milieubelasting meteen al in het begin veroorzaakt, bij de bouw van het huis. Wanneer het gebouw het einde van zijn levensduur bereikt, ontstaat bij de sloopwerkzaamheden en afvalverwerking 20% milieubelasting. De helft van de milieulast van een gebouw wordt dus veroorzaakt gedurende de gebruiksperiode. Dat zijn de momenten waarop een schilderbeurt nodig is en de kozijnen of het dak aan vervanging toe zijn. Al dit soort werkzaamheden belasten het milieu. Met andere woorden: iedereen die met onderhoud en renovatie bezig is, heeft ook veel invloed om de milieubelasting van een gebouw te verlagen. Wanneer je daarin op de beste momenten de juiste keuzes maakt, kun je daar een besparing realiseren.  Graadmeter hiervoor zijn de zogeheten schaduwkosten. De schaduwkosten van een product of project omvatten alle relevante milieueffecten, uitgedrukt in één bedrag van milieukosten. Hoe hoger dit bedrag in euro’s is, hoe hoger de milieu-impact van het product of project.

Welke materialen en ingrepen zorgen voor relatief veel milieu-impact bij corporaties? Onderzoek van de Bouwhulpgroep geeft hier een antwoord op. Als sector gaan we de komende jaren volop renoveren. Hiervoor gebruiken we veel materiaal zoals isolatie en nieuwe isolerende beglazing. Uit het onderzoek blijkt dan ook dat deze materialen relatief veel impact hebben op het milieu. Ook de transformatie van hellende daken veroorzaakt een hoge milieubelasting. Dit heeft vooral te maken met het hoge aantal jaren 60-woningen met hellende daken dat aan vervanging toe is. Per woning gaat het hierbij bovendien om flink wat vierkante meters. Tenslotte vergt ook onderhoud van de entrees van portiekwoningen een grote post op basis van frequentie en hoeveelheid. Voor al deze ingrepen geldt: er valt veel milieuwinst te behalen door samen te zoeken naar circulaire oplossingen.

Je kunt vanuit verschillende strategieën aan de slag om circulair na te denken over onze woningen.

1. Narrow the loop: als samenleving zullen we moeten nadenken over hoe we minder kunnen bouwen en gebouwen anders kunnen benutten. Omdenken, dus. In Nederland hebben we per inwoner de meeste vierkante meters vastgoed. Waarom hebben we zo veel voordeuren nodig en kan dat niet anders? Kunnen we niet nadenken hoe mensen langer en met meer mensen samen kunnen wonen?

2. Slow the loop.  Gebruik woningen, onderdelen en materialen zo lang mogelijk. Hierdoor besparen we materialen gedurende de levensduur van het gebouw. Corporaties doen al veel goed op dit vlak. In de meerjarenonderhoudsplannen (MJOP’s) denken corporaties na over het goede moment om renovaties en onderhoud uit te voeren. Daar kunnen we circulariteit nog meer in meewegen. Bijvoorbeeld alleen schilderen op het moment dat het echt nodig is. Dat bespaart veel verf en inzet. Vervang alleen dat deel dat echt nodig is én maak kleine aanpassingen om de woning geschikt te maken voor toekomstige woonwensen. Zo kan de woning als geheel zo lang mogelijk mee.

3. Close the loop. Hoe kunnen we de uitstroom van materialen hoogwaardig hergebruiken? We recyclen veel, maar in de meeste gevallen is er sprake van een degradatie (downcycling) van de grondstof. De gerecycleerde grondstof heeft dan niet meer de zuiverheid van de oorspronkelijke grondstof. Het meeste puin bijvoorbeeld belandt onder wegen of funderingen. Dat moet beter kunnen.

4. Substitute. Áls je bouwt: doe het dan met zo min mogelijk nieuwe, of impactvolle materialen. Gebruik waar het kan materialen die minder impact hebben op het milieu zoals biobased of hergebruikte materialen.

Gelijk een heel project circulair maken is lastig. Het is makkelijker om per project een onderdeel of materiaal eruit te lichten. Ga ook niet in 1 keer van 0 naar 100%, maar streef naar steeds een beetje circulairder. Dat lukt alleen als we samenwerken. Ga dus in gesprek met je leveranciers en aannemers en spreek af welke producten je bij renovatie en nieuwbouw circulair wilt toepassen. Als corporatie kun je de keten vervolgens uitdagen om met circulaire oplossingen te komen.