Wat zegt het coalitieakkoord over woonbeleid?

Hier vind je de tekst van het coalitieakkoord Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst. Op pagina 12 begint de paragraaf Volkshuisvesting en Ruimtelijke ordening van hoofdstuk 2: Duurzaam land. Pagina 9 bevat voornemens over verduurzaming in de gebouwde omgeving.

• Er komt een minister voor Volkshuisvesting & Ruimtelijk Ordening (VRO), die een regiefunctie krijgt voor het ruimtelijk beleid. De minister ondersteunt gemeenten en provincies bij het kiezen van woningbouwlocaties en maakt prestatieafspraken met hen.
• Het kabinet maakt met een hernieuwde Nationale Woon- en Bouwagenda afspraken over het aantal te bouwen woningen en de randvoorwaarden voor de bouw.
• De Nationale Omgevingsvisie wordt aangescherpt en voorzien van een uitvoeringsprogramma. Het Mobiliteitsfonds wordt uitgebreid met € 7,5 mrd voor ontsluiting van nieuwe woningen.

Deze maatregelen komen tegemoet aan de wens van Aedes en de partijen van de Actieagenda Wonen voor meer regie van de rijksoverheid en meer afstemming van de woningbouwopgave en ruimtelijke ordening. Aedes ziet nu al uit naar een eerste gesprek met de nieuwe minister over het Regeerakkoord en de Actieagenda.

• De verhuurderheffing wordt afgeschaft. De financiële bijlage laat zien dat de heffing al helemaal verdwenen is in 2023. Zo ontstaat er weer ruimte voor corporaties om te investeren in bouw, verduurzaming, leefbaarheid en betaalbaarheid. Goed nieuws voor huurders en woningzoekenden.
• Daarbij hoort dat het kabinet bindende prestatieafspraken maakt met woningcorporaties zodat de investeringscapaciteit gebruikt wordt voor de bouw van flexwoningen, betaalbare huurwoningen, renovatie, verduurzaming en voor leefbaarheid. (Dit is analoog aan de prestatieafspraken die minister Ollongren en de corporatiesector op het moment al aan het maken zijn over de eerder besloten structurele verlaging van de heffing met 500 miljoen.)
• Daarnaast meldt het akkoord dat corporaties waar nodig projectsteun krijgen, die woningcorporaties zelf opbrengen op basis van de waarde van hun woningbezit. In de huidige woningwet is projectsteun al mogelijk: als een woningcorporatie over onvoldoende financiële middelen beschikt voor uitvoering van haar opgaven kan steun worden aangevraagd. Voor toekenning van projectsteun is een heffing bij andere woningcorporaties noodzakelijk.

• De woningbouw gaat naar rond de 100.000 woningen per jaar, hetgeen aansluit bij de ambities uit de Actieagenda Wonen. Aedes is verheugd dat uit de plannen van het kabinet nu veel urgentie spreekt om de problemen op de woningmarkt aan te pakken, in het bijzonder met de aandacht voor betaalbare (huur)woningen.
• In het woningbouwprogramma noemen de coalitiepartijen de volgende aandachtspunten:
  • Streven naar ten minste twee derde betaalbare woningen (huur en koop tot NHG-grens)
  • Speciale aandacht voor starters, senioren en middeninkomens.
  • Jaarlijks 15.000 tijdelijke woningen en 15.000 eenheden via transformatie van kantoren voor studenten, spoedzoekers, arbeidsmigranten en daklozen.
  • Meer ruimte voor alternatieve woonvormen en coöperatieve woonprojecten
  • Regionale afspraken over  tijdelijke woningen voor statushouders.
  • Simpeler procedures voor tijdelijke woningen.
• De Woningbouwimpuls en het Volkshuisvestingsfonds worden verlengd om financiële knelpunten in de grondexploitatie bij projecten op te lossen. Er blijft aandacht voor krimpregio’s.
• Het Bouwbesluit wordt verbeterd en belemmeringen voor woningbouw worden weggenomen.
• Het Rijk gaat met zijn vastgoed en grondpositie bijdragen aan het realiseren van extra betaalbare huur- en koopwoningen.
• De markttoets voor de bouw van middenhuurwoningen door woningcorporaties blijft gedurende de hele kabinetsperiode opgeschort.

• Het akkoord bevat passages over het huurbeleid en betaalbaarheid, waarvan vooralsnog niet duidelijk is hoe die uitgewerkt worden. Over het huurprijsbeleid luidt de passage letterlijk: ‘We verlagen de sociale huur voor mensen met een lager inkomen en we verhogen stapsgewijs de huur voor mensen met een hoger inkomen tot de marktconforme huur.’
• Maar ook een andere passage over het huurprijsbeleid roept vragen op: ‘overstappen naar een systeem van normhuren op basis van inkomen.’ Dat zou een andere grondslag betekenen voor het huurbeleid met consequenties voor veel huurders die nog niet te overzien zijn. Betaalbaarheid voor huurders is en blijft hoge prioriteit voor corporaties, uitwerking van de voorstellen zal dus nog veel discussie vergen. Betrokken Kamerleden geven aan de uitwerking in het pakket van de nieuwe minister valt en dat er over de uitwerking met Aedes overlegd zal worden.
• Uiteraard maakt de huurtoeslag deel uit van die discussie. Opvallend is dat de huurtoeslag blijft, terwijl de coalitiepartijen alle andere toeslagen af willen schaffen. Wel kondigen ze vereenvoudiging van de huurtoeslag aan door onder meer de maximale huurgrens af te schaffen.
• In dit verband is het ook belangrijk dat het minimumloon stapsgewijs met 7,5% wordt verhoogd. Zo worden ook aan de inkomenskant maatregelen genomen tegen betaalbaarheidsrisico’s, waarvoor Aedes al langer pleit.
• Het woningwaarderingsstelsel wordt vereenvoudigd, evenals de gang naar de Huurcommissie. Vaste huurcontracten blijven de norm.
• Ook middenhuurwoningen krijgen een vorm van huurprijsbescherming.

In het hoofdstuk Veiligheid en sterke samenleving kondigen de partijen in de paragraaf Preventie een brede, domeinoverstijgende wijkaanpak aan ter bevordering van leefbaarheid en veiligheid.

Onder bepaalde voorwaarden is het voor corporatiehuurders mogelijk hun woning te kopen van de corporatie. Het gaat in ieder geval alleen om grondgebonden woningen. Aedes gaat graag het gesprek hierover aan, waarbij de inzet is dat het niet ten koste gaat van de sociale voorraad of de leefbaarheid en dat het moet passen binnen het beleid van de corporatie.

• Een nieuwe minister voor Klimaat en Energie krijgt de beschikking over een klimaat- en transitiefonds van € 35 miljard voor de komende 10 jaar. Het doel voor 2030 wordt aangescherpt naar 55% CO2-reductie. Voor de gebouwde omgeving betekent dit een forse extra besparing van 7 Megaton.
• Er komt een Nationaal Isolatieprogramma, te beginnen met woningen die het slechtst geïsoleerd zijn. Ook installatie van hybride warmtepompen wordt gestimuleerd, onder ander door een subsidie voor huishoudens. Het is niet duidelijk of er in maatregelen verschil wordt gemaakt tussen kopers en huurders.
• De isolatienorm voor huurwoningen wordt versneld ingevoerd, dit is een tegenprestatie voor afschaffing van de verhuurderheffing. Dat moet worden uitgewerkt in de afspraken met corporaties. Op termijn mogen woningen met een slecht label niet meer verhuurd worden.
• De coalitie wil op wijkniveau inzetten op duurzame warmtenetten. De onrendabele top van collectieve warmteprojecten zal deels worden gefinancierd uit een nationale subsidieregeling.
• Het Warmtefonds wordt ingezet om het voor VvE’s en woningeigenaren makkelijker te maken om te verduurzamen.

Aedes steunt de inzet van het kabinet op verduurzaming. Duidelijk is wel dat het een grote uitdaging blijft voor alle partijen, die er letterlijk voor bij mensen achter de voordeur moeten komen. Samenwerking met alle partijen is cruciaal. Aedes denkt graag mee hoe we daarbij de ondersteunende maatregelen van het kabinet in kunnen zetten.

Martin van Rijn, voorzitter Aedes: ‘Het Regeerakkoord bevat veel maatregelen die goed zijn voor de volkshuisvesting. Allereerst de afschaffing van de verhuurderheffing, waar we ons lang hard voor hebben gemaakt. De afspraken die er tegenover staan, zijn in de Actieagenda Wonen al opgeschreven. Sowieso kan de nieuwe minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening de Actieagenda meteen gebruiken als leidraad voor nieuw beleid. Dan heeft de minister meteen veel belangrijke partijen aan haar of zijn kant. We hebben nu een mooie kans om werk te maken van sociale huisvesting zodat er voor iedereen een betaalbare en duurzame woning beschikbaar is in een leefbare wijk.’