Geen winst, wel winstbelasting
Woningcorporaties bouwen en beheren betaalbare woningen voor mensen die daar niet zelfstandig in kunnen voorzien. Het zijn niet-winstbeogende organisaties en rendement wordt geïnvesteerd in deze maatschappelijke opdracht. Er wordt geen euro winst uitgekeerd. Toch betalen woningcorporaties vennootschapsbelasting (Vpb) over hun maatschappelijke activiteiten (DAEB). Dit terwijl het merendeel daarvan niet of nauwelijks rendabel te exploiteren is.
Steeds meer vennootschapsbelasting
Corporaties betalen jaarlijks over hun maatschappelijke activiteiten (DAEB) zo’n € 600-700 miljoen Vpb per jaar. Sinds 2019 neemt de Vpb ook toe door de invoering van de Europese richtlijn ATAD1. Deze belastingmaatregel treft woningcorporaties stevig, terwijl het doel ervan niets met corporaties te maken heeft. Dat is namelijk belastingontwijking door multinationals voorkomen. Ook het kabinet ziet de ongerijmdheid daarvan in, corporaties worden immers langs andere fiscale weg hiervoor gedeeltelijk financieel gecompenseerd. Maar tot nu toe stelt het kabinet dat uitzondering van woningcorporaties niet mogelijk is. Deze interpretatie wordt door fiscalisten bestreden en in andere EU-landen worden wel uitzonderingen gemaakt.
Financiële impact ATAD
Aedes liet in 2019 onderzoeken hoe groot de impact van ATAD op corporaties zou zijn. Daaruit bleek dat het kabinet in haar ramingen het financieel effect fors onderschatte. Aedes heeft dit onderzoek recent herhaald. De actuele berekeningen van Aedes laten zien dat de Vpb-last van corporaties de komende jaren verder oploopt tot naar verwachting
€ 835 miljoen in 2023. Inmiddels heeft ook het kabinet haar ramingen fors naar boven bijgesteld, zie de tabel.
ATAD kost corporaties naar verwachting in de jaren 2019 – 2025 jaarlijks gemiddelde € 275 miljoen, omdat ze ieder jaar € 1,1 miljard minder rente over hun leningen af kunnen trekken. In de praktijk werkt de maatregel voor corporaties als een boete op hun investeringen. De enige manier voor corporaties om te investeren is om leningen aan te trekken en die leiden onvermijdelijk tot een hogere vennootschapsbelasting.
Belastingregime sociale huisvesting
De belastingdruk beperkt woningcorporaties in hun investeringen, terwijl daar in de huidige woningcrisis juist zo’n behoefte aan is. Gelukkig is een eerste stap in verlaging van de belastingdruk gezet (verlaging verhuurderheffing) en volgt in het regeerakkoord naar verwachting de volgende stap.
Maar daarnaast vraagt Aedes de Eerste Kamer in een brief kritisch te bekijken of het fiscale regime voor woningcorporaties principieel wel past bij de sociale volkshuisvesting. Wat Aedes betreft past vennootschapsbelasting niet bij de maatschappelijke activiteiten van corporaties en zouden ze op zijn minst moeten worden uitgezonderd van de ATAD-regeling.
