In artikel 5.3 van de Governancecode woningcorporaties (2020) is vastgelegd dat bestuur en raad van commissarissen een visie op opdrachtgeverschap en aanbestedingsbeleid moeten hebben. De praktijk laat echter zien dat er nog weinig corporaties zijn met een afgeronde visie op papier. Marleen Hermans, die de leerstoel Publiek Opdrachtgeverschap in de Bouw vervult aan de TU Delft, vertelt waarom zo’n visie belangrijk is en wat de voordelen ervan zijn.
Waarom is een visie op opdrachtgeverschap van belang?
‘Corporaties zijn voor hun dagelijkse dienstverlening aan bewoners - het beschikbaar maken van betaalbare woningen - afhankelijk van marktpartijen. Om de woningen te bouwen, onderhouden, renoveren of verduurzamen huren corporaties marktpartijen in. Dat gaat om hele grote bedragen. Belangrijk dus om dit op een effectieve en doeltreffende manier te doen. Daarnaast bepalen de marktpartijen een belangrijk deel van de kwaliteit van de woningen, want zij zitten in de uitvoering. Een visie op opdrachtgeverschap is dus van belang om economische én kwalitatieve redenen.’
Wat zijn de belangrijkste elementen die in zo’n visie moeten staan?
‘Allereerst een beeld van de omvang en het soort werkt dat je in de markt zet. Hoe ziet de bouw-, onderhouds-, herstructurerings- en verduurzamingsopgave eruit. Want alleen als je dat overzicht hebt, heb je ook een idee met welke partijen je zou kunnen samenwerken. Vervolgens geef je aan welk deel van die opgave je verwacht dat marktpartijen oppakken. Dat gaat eigenlijk over: hoeveel verantwoordelijkheid leg je neer bij de markt, hoe wil je samenwerken met de markt.’
‘Een visie op opdrachtgeverschap gaat niet over projecten, maar gaat over de totale opgave die je hebt. Je maakt zo’n visie op opdrachtgeverschap echt op organisatie- en op opgaveniveau.’
Wat zijn de voordelen van het hebben van een visie op opdrachtgeverschap?
‘Vooraf overzicht en inzicht hebben is wat mij betreft een van de eerste voordelen. Alleen als je dat overzicht en inzicht hebt, kun je werkpakketten in de markt zetten die passen bij jouw organisatie. Het biedt een kader om tot goede partners te komen. Je gaat niet meer op ad-hoc basis een marktbenadering verzinnen. Er ontstaat structuur en eenduidigheid. Je kunt zelf ook veel meer standaardiseren en je hebt meer sturingsmogelijkheden.’
Opdrachtgevers beseffen vaak niet dat ze niet de enige zijn.
‘In de huidige tijd van schaarste is een visie extra belangrijk. Je moet moeite doen om een interessant voorstel in de markt te leggen. Marktpartijen hebben nu echt wat te kiezen, dus hoe vind je geïnteresseerde partijen? Door ze continuïteit te bieden - genoeg volume voor langere tijd - en door niet te zeggen ‘we doen het op de laagste prijs en alle risico’s zijn voor jou’. Zorg dat het aansluit bij het bedrijfsproces van degene die je uitdaagt om voor je te gaan werken.’
‘Om duidelijk te maken waarom je met opdrachtgeverschap bezig moet zijn, zeker in tijden van schaarste, gebruik ik vaak het beeld van een vijver met allemaal vissers. Je moet nadenken over hoe je het vissen (de opgave) het best voor elkaar krijgt. Kijk daarbij ook naar de visser naast je. Want misschien schiet je wel harder op door samen een net aan te schaffen.’
Meer weten over opdrachtgeverschap?
Lees de volgende publicaties:
