Energiearmoede – hoe pak je dat als corporatie aan?

Als een huishouden moet rondkomen van een laag inkomen, kan een kleine stijging van de energieprijzen al leiden tot betalingsproblemen. We gaan ervan uit dat er sprake is van energiearmoede als iemand 10% van het besteedbaar inkomen uitgeeft aan energie, door bijvoorbeeld hoge energielasten. Meestal kijken we dan alleen naar de groep met een lager inkomen, aangezien hogere inkomens ook hogere energielasten kunnen dragen. Daarnaast wordt steeds vaker ook naar de energieprestatie van de woning gekeken als onderdeel van energiearmoede. Mensen die in een huis wonen met een slecht energielabel zullen een hoge energierekening hebben. 

Enige tijd geleden zijn 2 onderzoeken uitgevoerd naar energiearmoede, waarbij verschillende definities zijn gehanteerd. TNO schat het aantal energiearme huishoudens op 600.000 huishoudens en CE Delft geeft een bandbreedte aan van 234.000 tot 634.000. Deze huishoudens hebben elke maand moeite om de energierekening te betalen. Daarnaast is er nog verborgen energiearmoede. Deze huishoudens zetten de thermostaat laag of uit en komen zo niet terug in de cijfers.

Huurders van corporatiewoningen hebben zelf maar beperkt invloed op de hoogte van hun energierekening. Ze kunnen ervoor kiezen minder te stoken, maar dan lopen ze het risico op vocht en schimmel in de woning. Dat kan uiteindelijk een risico vormen voor de gezondheid van de bewoners. Het is dus belangrijk dat huurders hun woning op een bepaalde minimum temperatuur houden en goed blijven ventileren, ook als het buiten koud is. 

Als corporatie kun je ervoor kiezen álle huurders te benaderen of om juist gericht te werk te gaan. In dat laatste geval moet je in kaart brengen om hoeveel huishoudens het gaat en waar die zich bevinden. Kijk bijvoorbeeld naar de volgende punten:

• Hoeveel woningen met EFG-labels heeft je corporatie en waar bevinden die zich? 
• Hoeveel huurders hebben betaalproblemen en waar wonen die huurders? 
• Hoeveel klachten over vocht en schimmel komen er binnen, zijn die te relateren aan bepaalde complexen/buurten/wijken? 

Je kunt hiervoor ook gebruikmaken van de data van TNO. Zij hebben per wijk en gemeente inzichtelijk gemaakt waar meer of minder energiearmoede is.

Wil je (samen met de gemeente) een stappenplan ontwikkelen om energiearmoede aan te pakken, dan kun je de Energiearmoede Toolkit gebruiken. 

Oplossingen voor de korte termijn

Veel corporaties helpen hun huurders met kleine maatregelen, zoals het aanbrengen van radiatorfolie en tochtstrips. Ook zetten zij energiecoaches in om huurders tips te geven voor energiebesparing. Het Rijk moedigt gemeenten aan om energiefixers in te zetten. Zij kunnen sommige van deze maatregelen uitvoeren en bewoners adviseren over energiebesparing en gezond ventileren en verwarmen. 

Naast snelle hulpmiddelen als radiatorfolie en brievenbusborstels kun je je huurders een energiedisplay geven. Daarmee krijgen zij realtime information over hun energieverbruik. Onderzoek heeft uitgewezen dat bewoners hierdoor zuiniger omgaan met energie.

Verder geeft Milieu Centraal veel bruikbare tips voor energiebesparing die je kunt gebruiken bij de voorlichting aan je huurders. 

Wil je je huurders in eenvoudige taal informatie geven over energie besparen? Kijk dan eens op de website wonen.steffie.nl. 

Oplossingen voor de lange termijn

Om energiearmoede op de lange termijn aan te pakken, zijn meer ingrijpende maatregelen nodig. Zoals het isoleren van de woningen en het plaatsen van zonnepanelen. De meeste corporaties zijn hier al mee bezig. Voor de verduurzaming van woningen kun je als corporatie gebruikmaken van verschillende subsidies en regelingen.

Aedes biedt een kennisprogramma voor de leden voor de verduurzaming van woningen. 
Door de pagina Verduurzaming te volgen blijf je op de hoogte van nieuwe bijeenkomsten, instrumenten, praktijkverhalen en nieuwsberichten. In de community Verduurzamen kun je met collega-corporaties ideeën en ervaringen uitwisselen. 

In 2022 en 2023 hadden we een prijzenplafond en konden gemeenten een energietoeslag uitkeren aan bewoners met een laag inkomen. Het kabinet heeft het prijzenplafond voor 2024 niét verlengd. Huurders met een krappe beurs kunnen nog wel energietoeslag aanvragen. 

Als corporatie heb je geen invloed op gasprijzen, op het inkomen van je huurders of op iets als de energietoeslag. Wel kun je je huurders wijzen op regelingen en toeslagen waar zij mogelijk recht op hebben. Veel mensen weten niet of ze recht hebben op toeslagen en regelingen. Als corporatie kun je, bijvoorbeeld met de Voorzieningenwijzer, je huurders hierop attent maken. 

Ook hebben gemeenten afgelopen jaar middelen gekregen om iets te doen aan energiearmoede. Gemeenten krijgen hiervoor veel ruimte en mogen ook de aanpak van corporaties financieel steunen. Ga dus vooral met de gemeente in gesprek.
 

Veel corporaties helpen hun huurders bij het terugdringen of voorkomen van energiearmoede. Dat is meestal een combinatie van kleine besparingsingrepen en verduurzaming van de woningen.

Laat je inspireren door deze praktijkvoorbeelden: