Over het algemeen gaan we ervan uit dat er sprake is van energiearmoede als iemand 10 procent van het besteedbaar inkomen uitgeeft aan energie, door bijvoorbeeld hoge energielasten. Vaak wordt daarbij enkel gekeken naar de groep met een lager inkomen, aangezien hogere inkomens ook hogere energielasten kunnen dragen.
De twee belangrijkste oorzaken van energiearmoede zijn een laag inkomen en een (zeer) hoge energierekening. Een goed geïsoleerde woning is een belangrijke stap naar lagere energielasten en meer comfort. Maar er zijn ook mensen die, zelfs in een duurzame woning, moeite hebben met rondkomen omdat hun inkomen laag is.
Als een huishouden moet rondkomen van het minimumloon of van een uitkering kan een kleine stijging van de energieprijzen al tot betalingsproblemen leiden. Energiearmoede komt relatief vaker voor bij bewoners van corporatiewoningen, omdat corporatiewoningen juist voor mensen zijn met een laag inkomen. De kerntaak van woningcorporaties is te zorgen voor betaalbare huurwoningen die kwalitatief in orde, comfortabel en energiezuinig zijn.
Huurders van corporatiewoningen hebben zelf maar beperkt invloed op de hoogte van hun energierekening. Ze kunnen ervoor kiezen minder te stoken en ze kunnen zelf eenvoudige energiebesparende maatregelen aanbrengen. Het verduurzamen/isoleren van de woning is de taak van de corporaties en hier zijn corporaties dan ook hard mee aan de slag. Verduurzaming wordt vaak meegenomen met groot onderhoud en renovaties. De keuze voor renovatie wordt door corporaties gemaakt, in overleg met de bewoners.
Hoe vaak komt het voor?
Recent zijn 2 onderzoeken uitgevoerd naar energiearmoede, waarbij verschillende definities zijn gehanteerd. TNO schat het aantal energiearme huishoudens op 550.000 huishoudens en CE Delft geeft een bandbreedte aan van 234.000 tot 634.000. Deze huishoudens hebben elke maand moeite om de energierekening te betalen.
Wat doen corporaties hieraan?
Woningcorporaties verduurzamen al jarenlang hun woningen. Van een landelijk gemiddeld label D in 2013 zijn de woningen in 2021 volgens prognose naar gemiddeld label B. Dat betekent dat honderdduizenden huurders minder energie (hoeven te) verbruiken. Dat is wat we iedere huurder gunnen en daar werken we hard aan. De corporatiesector loopt zelfs voorop met het verduurzamen van woningen. Driekwart van de corporatiehuurders woont in een huis met een groen label. En van alle woningeigenaren (bijv. particuliere verhuurders en eigenaar-bewoners) hebben corporaties relatief de kleinste voorraad E-, F- en G-labels dankzij vele verbetertrajecten. De woningen met een E, F of G-label worden met voorrang aangepakt.
Het liefst willen we dat al onze huurders in een energiezuinig huis wonen. We willen dat onze huurders er warmpjes bij zitten in een betaalbare woning. Iedere huurder die in de kou zit, is er een te veel. Daarom krijgen woningen met een E, F of G-energielabel voorrang in de verduurzaming.
Ook in de steden wordt hard doorgewerkt. Ieder huis komt aan de beurt, en alles wordt planmatig aangepakt. Vooral oudere woningen (met name uit de jaren '60-'70) moeten de stap naar duurzaam nog maken. Deze woningen staan vaker in de steden. Hoe ouder de woning, hoe meer er gedaan moet worden om te isoleren.
Al bijna de helft van alle investeringen aan een woning zit in verduurzaming. We zijn niet klaar voordat ieder huis een groen label heeft en daarnaast betaalbaar blijft.
Naast het verduurzamen van de woningen nemen corporaties allerlei initiatieven om huurders te helpen met maatregelen die zij zelf kunnen nemen. Denk aan energiecoaches die huurders meer inzicht geven in hun energiegebruik. Ook helpen ze met kleine maatregelen die bijdragen aan een lagere energierekening, zoals tochtstrips, radiatorfolie of het plaatsen van energiedisplays.
Wat doet Aedes hieraan?
Aedes heeft jaren gepleit voor het afschaffen van de verhuurderheffing, zodat corporaties woningen sneller kunnen verduurzamen. In het regeerakkoord staat dat de verhuurderheffing vanaf 2023 helemaal afgeschaft wordt. Maar al dit jaar wordt 500 miljoen van de verhuurderheffing afgehaald. In ruil daarvoor maakte Aedes afspraken met de minister. Over verduurzaming is afgesproken dat er na 2028 geen corporatiewoningen meer zijn met een slecht energielabel E, F of G (uitgezonderd monumentale en te slopen woningen). Dat betekent dat ongeveer 250.000 woningen verduurzaamd worden. Als een woning na 2028 toch nog zo’n label heeft, krijgt de bewoner korting op de huur.
Ook worden cv-ketels voortaan in principe vervangen door duurzamere alternatieven en investeren corporaties meer in zonnepanelen (waardoor uiteindelijk de energierekening van huurders lager wordt).
Woningcorporaties kunnen dus veel doen om woningen snel te verduurzamen en de energierekening te laten dalen. Maar corporaties hebben geen invloed op de stijgende gasprijzen.
Een andere belangrijke oorzaak van energiearmoede is dat huishoudens te weinig inkomen hebben om rond te komen. Uit onderzoek van Nibud onder huurders met betaalrisico’s bleek eerder al dat vrijwel alle huurders met een betaalrisico een inkomen hebben rond het sociaal minimum. Voor al dit soort situaties is de overheid aan zet. Aedes vindt dat de overheid ervoor moet zorgen dat mensen basisbehoeften zoals wonen en energie altijd kunnen betalen. Dat betekent bijvoorbeeld een verhoging van het minimumloon of van uitkeringen.
Meer informatie
Wil je meer weten over energiearmoede? Kijk bij de volgende artikelen: