Ouderenhuisvesting: waar begin ik?

De woonzorgvisies vormen de basis voor gemeenten om afspraken te maken met woningcorporaties, verhuurders, zorgaanbieders en zorgkantoren over wat mensen uit de aandachtsgroepen en ouderen, naast huisvesting, nodig hebben aan zorg en ondersteuning. Wanneer de Wet Versterking Regie op de Volkshuisvesting in werking treedt, krijgen gemeenten nog 2 jaar om een visie op wonen en zorg op te stellen die in lijn is met het Wmo-beleidsplan.

Hoe groot is de doelgroep en hoe wonen ze? Op de website Waarstaatjegemeente.nl zie je hoeveel ouderen er in jouw gemeente wonen, in welk type huishouden en wie er in een corporatiewoning wonen. De Aedes veerkrachtkaarten laten de bevolkingssamenstelling zien per wijk en geven aan in welke mate de wijk zelfredzaam is. Beide websites bieden informatie en context die je helpen bij het uitwerken van de woonopgave in de lokale woonzorgvisie.

Waar beginnen en eindigen de rol en de verantwoordelijkheid van corporaties, en wat pak je als eerste op? De handreiking Aan de slag met een woonzorgvisie geeft toelichting op de bouwstenen van een woonzorgvisie en beschrijft per bouwsteen de opgave, visie, ambitie en doelen, en samenwerking. En geeft aan hoe je als corporatie hierop kunt inspelen. Met dit document kun je je goed voorbereiden op de gesprekken met gemeenten en zorgorganisaties.

Hoe maak je abstracte doelen uit een woonzorgvisie concreet en werkbaar? En hoe werk je met alle maatschappelijke partners samen om die doelen daadwerkelijk te behalen? Hierbij kan de Matrix Uitvoering Woonzorgvisie je helpen. In de matrix vul je met al je lokale partners de acties en verantwoordelijkheden in en maak je deze SMART. De matrix geeft overzicht en laat de samenhang zien tussen alle taken van de samenwerkende partijen.

Nederland heeft een groot tekort aan toegankelijke woningen. Woningen die geschikt zijn voor iedereen, inclusief (oudere) mensen met een zorgvraag, beperking of chronische aandoening. De Leidraad Toegankelijk Bouwen neemt je in 7 stappen mee in het proces om te komen tot het ontwerp van een passende woning. Ook dementievriendelijke woonomgevingen passen in deze behoefte. In de Toolkit Dementievriendelijk Woongebouw staan praktische tips, inspiratie en handvatten om een dementievriendelijke omgeving te creëren. Ontwerpen voor ouderen van de gemeente Rotterdam benoemt op 3 schaalniveaus (woning, gebouw en omgeving) aandachtspunten voor ontwerp. Aanvullende inspiratie vind je in 6 woonvormen voor senioren. 

De stijgende behoefte aan zorggeschikte woningen en het gebrek aan locaties (voor nieuwbouw) maakt dat corporaties steeds vaker kijken naar bestaand bezit. Wat zijn de mogelijkheden tot het zorggeschikt maken van een bestaand wooncomplex? De ladder van geschiktheid helpt daarbij. De ladder biedt een kader voor assetmanagement om samen met collega’s afwegingen te maken en beslissingen te nemen.

Volgens de wet moet ieder complex veilige vluchtwegen hebben. Wat dat betekent, is duidelijk omschreven. Veiligheid is zowel van corporaties en huurders, ieder met een eigen verantwoordelijkheid. In de praktijk betekent dit vaak dat huurders in een complex spullen moeten weghalen, of hun scootmobiel ergens anders moet parkeren. Dat stuit soms op onbegrip en het verwijt ‘betutteling’. Het inzetten van ambassadeurs kan helpen om bewoners te overtuigen.  

Corporaties zijn verantwoordelijk voor de brandveiligheid van hun wooncomplexen en moeten zij brandveilige vluchtroutes garanderen. De verscherpte regelgeving van 1 juli 2024 geeft corporaties duidelijkheid, maar zorgt tegelijkertijd voor onzekerheid bij bewoners. Bijvoorbeeld over de stalling van scootmobielen. Hoe kunnen we de mobiliteit en daarnaast de veiligheid van bewoners waarborgen? Dat lees je in het artikel Goede, veilige stalling van scootmobielen regel je samen.

Doorstroming zorgt ervoor dat mensen kunnen verhuizen naar een woning die bij hun levensfase past. Om te helpen bij het voeren van het goede gesprek met ouderen over verhuizen of doorstroming naar een (meer) passende woning, is een reeks van 20 gesprekskaarten ontwikkeld. Beleidsadviseurs bij woningcorporaties kunnen de kaarten gebruiken in (voorbereiding op) gesprekken hierover met gemeenteraadsleden en samenwerkingspartners. Daarnaast heeft Platform31 een toolkit Werken aan doorstroming van senioren ontwikkeld waarin een integrale aanpak, inzicht in opgave en resultaten, en gedrag aan bod komen. Ook de gereedschapskist doorstroming biedt handvatten om een aanpak voor doorstroming te ontwikkelen en geeft goede praktijkvoorbeelden. 

We hebben een overzicht samengesteld van alle beschikbare subsidies en ondersteuningsmogelijkheden waarvan woningcorporaties gebruik kunnen maken bij het realiseren van passende woonvormen voor ouderen. NB De Stimuleringsregeling Wonen en Zorg (SWZ) is hernieuwd geopend en ook provincies hebben vaak interessante subsidies beschikbaar, zoals de provincie Zuid-Holland.